آموزش سهم کمی در تولید ناخالص ملی ایران دارد!
در حالی که یونسکو به دولت ها توصیه می‌کند چهار تا شش درصد از تولید ناخالص داخلی و پانزده تا بیست درصد از بودجه عمومی خود را به آموزش اختصاص دهند، ایران ۱.۵ تا ۲ درصد از تولید ناخالص داخلی خود و ۱۰ درصد از بودجه خود را به آموزش اختصاص می‌دهد. در حالی‌که انتظار می رود وزارت آموزش و پرورش نقشی حیاتی در سرنوشت کشور داشته باشد، اما حکومت رییسی رفتاری کاملاً خلاف این هدف از خود نشان می‌دهد.
در بیشتر کشورهای جهان، دولت تاکید ویژه‌ای بر سیستم آموزشی خود دارد و برنامه‌های کوتاه‌مدت و بلندمدت را به اجرا می‌گذارد تا اطمینان حاصل شود که سیستم آموزشی آنها از تمام منابع فن‌آوری موجود بهره می‌برد. در این کشورها، نظام آموزشی مسئول و در جهت تعلیم و تربیت نسل های بعدی است که قرار است در آینده نزدیک فرمان کشور را در دست بگیرند.
آموزش رایگان حق کودکان ایران است!
بر اساس ماده ۲۸ کنوانسیون جهانی حقوق کودک که ایران نیز در سال ۱۹۹۳ آن را امضا کرد، همه کشورهای عضو متعهد شده‌اند با ایجاد فرصت های برابر، آموزش رایگان را برای کودکان فراهم کنند. همچنین بر اساس اصل ۳۰ قانون اساسی ایران، دولت موظف است تسهیلات تحصیلی رایگان را به طور یکسان در اختیار همه کودکان در سراسر ایران قرار دهد.
نزدیک به دوهفته به آغاز سال تحصیلی جدید در ایران باقی مانده است. هر سال تحصیلی جدید ترکیبی از اشتیاق، وعده ها، برنامه‌ریزی و امید زیاد برای اکثر کودکان و والدین در سراسر جهان است. آغاز سال تحصیلی در ایران اما برای اکثر خانواده های ایرانی چالش برانگیز شده است.
بسیاری از والدین سعی کرده‌اند با کاهش هزینه‌های ناچیز زندگی خود، هزینه‌های کمرشکن شهریه، لباس فرم، لوازم التحریر، کتاب و خدمات مدرسه را که مجموع آن بیش از حقوق ماهانه یک کارگر عادی در ایران است را بپردازند.. به طور خلاصه، این هزینه‌ها نشان می‌دهد که برخلاف وعده‌ها و شعارهای مسئولان ایران، آموزش و پرورش در رژیم ولایت فقیه نه تنها رایگان نیست، بلکه ابزار دیگری برای اخاذی از خانواده‌هایی است که اکثراً در زیر خط فقر زندگی می‌کنند.
بیشتر بخوانید
دلایل افول نظام آموزش و پرورش در ایران تحت ستم
شهریه‌های کمرشکن در مدارس
وزارت آموزش و پرورش اجازه داده تا شهریه ثابت مدارس غیردولتی در سال تحصیلی جدید ۳۸ درصد افزایش یابد. شهریه از ۴ میلیون تومان در استان کهگیلویه و بویراحمد شروع می شود و در تهران به حدود ۳۵ میلیون تومان می رسد. همانطور که در بخشنامه آموزش و پرورش ذکر شده این مبلغ صرفا شهریه ثابت می باشد. به عبارت دیگر خانواده ها باید مبالغ مختلفی را در طول سال به مدرسه پرداخت کنند. سناریوی مشابهی برای مدارس غیردولتی نیز وجود دارد.
مسئولان آموزش و پرورش سال به سال مدعی شده‌اند که دریافت شهریه از والدینی که فرزندان خود را به مدارس دولتی میفرستند، ممنوع و غیرقانونی است. با این حال، داستان در عمل و در واقعیت چهره‌های متفاوتی پیدا می‌کند. مدیران مدارس به بهانه «کمک به مدرسه»، «کسری بودجه»، «کمبود تجهیزات» و… والدین را مجبور می‌کنند در زمان ثبت نام مبالغ مختلفی را پرداخت کنند.
مبلغی که خانواده‌ها مجبور به پرداخت هستند از شهر به شهر و منطقه متفاوت است و بستگی به میزان توانایی آنها دارد. اگر والدین دانش آموز شغل پردرآمدی دارند و وضعیت مالی بهتری دارند باید هزینه بیشتری پرداخت کنند. کسانی که ممکن است آنقدر خوش شانس نباشند باید مبلغ تعیین شده توسط مدرسه را بپردازند. در غیر این صورت فرزندان آنها ثبت نام نخواهند کرد.
ناتوانی خانواده‌ها در تهیه الزامات مدرسه
مدیر یکی از مدارس متوسطه به کسری بودجه‌ای که هر ساله با آن مواجه هستند اشاره می‌کند و می‌گوید: وقتی حتی برای آب و برق مدرسه مشکل داریم و به آموزش و پرورش رسیدگی نمی‌شود، چه راه حلی داریم جز اینکه از والدین کمک بخواهید.» بسیاری از مدیران مدارس تنها راه جلوگیری از قطع گاز را درخواست مالی مکرر والدین یافته‌اند. وقتی با اعتراض والدین مواجه می‌شوند که مگر مدرسه دولتی نیست، جوابی نمی‌شنوند جز اینکه همین است. اگر پرداخت نکنید، فرزندان شما باید سرماخوردگی را تجربه کنند و به احتمال زیاد آنفولانزا خواهند گرفت!
یکی دیگر از چالش های خانواده‌ها تهیه لوازم‌التحریر، کتاب، کیف و کفش برای تحصیل فرزندان‌شان است. خرید کتاب دوره ابتدایی بر اساس قیمت های سال تحصیلی جدید بین ۳۶ تا ۵۳ هزار تومان خواهد بود. قیمت کتاب دوره اول متوسطه به ۸۹ هزار تومان و قیمت کتاب متوسطه دوم به ۱۰۵ هزار تومان می‌رسد. هزینه لوازم تحریر از یک میلیون تومان هم فراتر می‌رود.
بی آیندگی کودکان ایرانی
به گزارش سایت فرارو، برآورد هزینه خرید ۱۷ قلم شامل دفتر، مداد، مداد، کیف و کوله پشتی، خط‌کش و تعدادی اقلام خرده فروشی یک میلیون و ۲۰۰ هزار تومان است. بر اساس این گزارش، در سال ۱۴۰۱ مردم برای کودکان خود کوله پشتی‌هایی با قیمت کمتر از ۱۵۰ تا ۳۰۰ هزار تومان را انتخاب می‌کردند در صورتی‌که خرید یک کوله پشتی باکیفیت حداقل ۱ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان هزینه دارد.
نکته غم انگیز داستان این است که خانواده‌ها متوجه می‌شوند که علیرغم صرف هزینه‌های گزاف، تحصیل در مدارس دولتی آینده امیدوارکننده‌ای برای فرزندان‌شان به همراه ندارد. چند هفته پیش اعلام شد که اکثر قبول‌شدگان کنکور سراسری دانشگاه‌ها از مدارس خصوصی غیردولتی فارغ‌التحصیل شده‌اند. نتایج آزمون سراسری ۱۴۰۱ نشان داد که بیش از ۸۰ درصد رتبه‌های زیر ۳۰۰۰ کنکور دانش‌آموزان فارغ‌التحصیل از مدارس غیردولتی بودند، کسانی که هزینه بسیار بیشتری دارند.
در ایران، وزارت آموزش و پرورش یک نهاد دولتی است که سیاست‌های کلی آن در بالاترین سطوح حکومتی زیر نظر علی خامنه‌ای مشخص می‌شود. اولویت اصلی وزارت آموزش و پرورش و وزرای منصوب آن همان چیزی است که در «سند تحول بنیادین» به صراحت آمده است و آن تربیت نسلی مطیع است. در چنین نظامی، سوادآموزی کودکان و آموزش آنها بر اساس استانداردهای روز جهانی نه تنها جایگاهی ندارد، بلکه موانعی نیز بر سر راه آنها ایجاد می‌شود.
ح. بیضایی
