برجام؛ جام به دست نیامدنی برای خامنهای
با وجود اینکه سران و مقامات کشورهای غربی به ویژه آمریکا در چند ماهه اخیر بارها و به کرات تاکید کردهاند که این کشور فعلا هیچ تمرکزی بر روی مذاکرات برجامی ندارد اما سران حکومت ایران و رسانههای این کشور نیز بارها و به کرات سعی کردهاند این گونه جلوهگر سازند که برجام به زودی به نتیجه خواهد رسید؟ این نیاز خامنهای و حکومتش چه دلیل و ماهیتی دارد؟
از میزان تکرار و اصرار مقامات و رسانههای حکومت ایران بر این سراب که کشورهای غربی پس از شروع قیام و اعتراضات در ایران متمایل به بازگشت به مذاکرات هستند، میتوان به نیاز مبرم حکومت ایران به بازگشت به پشت میز مذاکرات پی برد.
در گرماگرم قیام و اعتراضات سراسری مردم ایران در سال ۱۴۰۱، که اکنون رفته رفته به هفتمین ماه خود، با هر فراز و نشیبی نزدیک میشود و به این دلیل که کشورهای غربی با جدیت یافتن اعتراضات، تمرکز خود را از روی مذاکرات هستهیی با حکومت ایران برداشته و بر روی اعتراضات متمرکز کردند، حکومت ولایت فقیه در میانهی میدان سراسر باخت، به این فکر افتاد که با راغب نشان دادن کشورهای غربی به بازگشت به میز مذاکره در قالب تبلیغات رسانهیی، به معترضان این گونه القاء کند که غرب کماکان در میز حکومت ایران و نه در میز مردم ایران بازی میکند.
از آن روزها، سیاست تبلیغ حداکثری جهت راغب نشان دادن دولتهای غربی برای بازگشت به میز مذاکرات با بهانه و بی بهانه در دستور کار مقامات و رسانههای حکومت ایران قرار گرفت و تغییر سال جدید و فروکش کردن موقتی اعتراضات نیز مانع ادامهی این تبلیغات نشد.
چیستی تبلیغات حکومت ایران پیرامون تمایل غرب به بازگشت به میز مذاکرات
در چرایی و چیستی این امر، نیاز شدید حکومت ایران به برجسته کردن تمایل غربیها به نشست و برخاست با مقامات حکومت ولایت فقیه که به نوعی به رسمیت شناختن آنها نیز محسوب میشود را میتوان برجسته نمود، هر چند این ادعاهای سران حکومت ایران، همواره با انکار صریح و به نوعی آمیخته با تحقیر مقامات آمریکایی همراه بوده است.
در آخرین سنخ از این گونه اقدامات تحقیرآمیز از سوی آمریکا و علیه حکومت ایران، به دنبال درج اخباری مبنی بر «پیشنهاد جدید واشنگتن به تهران» که بعید نیست لابیهای حکومت ایران در رسانههای غربی آن را نشر داده باشند، یک سخنگوی وزارت خارجه آمریکا صراحتا اعلام کرد که به «شایعاتی که بسیاری از آنها دروغ هستند، پاسخ نمیدهیم».
حتی برخی تحلیلگران مسائل سیاسی ایران بر این باورند که اقدام حکومت ولایت فقیه در راستای تنش زدایی با سعودی در بستر جلب حمایت غرب برای بازگشت به میز مذاکرات و یک اقدام تاکتیکی در این زمینه به شمار میرود.
اما در این میان کم نیستند برخی مهرههای امنیتی و کارشناسان حکومت ایران که بر روی این واقعیت انگشت میگذارند که احیای برجام با موانع جدی روبروست و احتمال احیای آن خیلی کم و در حدود ۱۰ درصد است.
روزنامهی دنیای اقتصاد در روز ۱۵فروردین ۱۴۰۲، در یک نظرخواهی از کارشناسان حکومتی، اظهارات برخی از آنان را باز نشر کرد.
ناامیدی گسترده پیرامون احیای برجام در درون و بیرون حکومت ایران
در این مطلب از جمله تاکید شده بود که متقی، شرایط نظام بینالملل را در فضای موجود، بحرانیتر از ۱۴۰۱ دانسته و افزوده است که احتمال احیای برجام بر اساس امیدهای ۱۴۰۰ بسیار محدود است.
قهرمانپور دیگر کارشناس حکومت نیز اظهار کرده است که موانع پیش روی به حدی زیاد است که امکان رفع آنها وجود ندارد و شانس احیای برجام در سال ۱۴۰۲ کمتر از ۱۵ درصد و بسیار اندک است.
کوروش احمدی دیپلمات سابق حکومت ایران نیز در این نظرخواهی اعلام کرده است که تمام فعالیتها در ارتباط با مذاکرات در حال تعلیق است و شرایط جهت بازگشت به مذاکرات با هدف احیاء فوقالعاده سخت شده است.
احمدی در روزنامه دنیای اقتصاد در روز ۱۷ فروردین ۱۴۰۲، حتی از اقدامات احتمالی تروئیکای اروپایی برای تهیه مقدمات لازم، جهت اجماعی در شورای امنیت برای اعاده قطعنامههای قبلی تحریمی علیه حکومت ایران، پس از لغو برخی مفاد تحریمی از جمله تحریمهای موشکی در ۱۸ اکتبر ۲۰۲۳ خبر داده است
غلامرضا حداد نیز در این مطلب اعلام کرده است که برجام احیاء شدنی نیست.
حسن بهشتیپور نیز طبق نشر روزنامه دنیای اقتصاد، میزان شانس حکومت ولایت فقیه برای دستیابی به توافق را بین ۱۰ تا ۱۵ درصد اعلام داشته است.
شایان ذکر است پیش از این و در روز ۲ فروردین نیز رافائل گروسی، مدیر کل آژانس بینالمللی انرژی اتمی اعلام کرد که برجام در حال حاضر به پوستهیی خالی تبدیل شده و اولیانوف نماینده روسیه در مذاکرات نیز از مرگ برجام خبر داده بود. [روسیه هم اعتراف کرد که برجام مرده است!]
همزمان وقتی خبر دیدار علی باقری کنی با مقامات ۳ کشور اروپایی در نروژ رسانهیی شد و حکومت ایران میخواست آن را به نفع تمایل غرب به بازگشت به میز مذاکرات تعبیر، تفسیر و تبلیغ کند، اما وزارت خارجه آلمان با صراحت اعلام کرد که این دیدار برای مذاکره نبوده و برای اعلام موضع اروپا به حکومت ایران درباره تشدید تنشها بین طرفین بوده است.