تفاهم‌نامه اقتصادی عربستان و چین و «نگاه به شرق» خامنه‌ای در باتلاق
شی جین پینگ رئیس جمهور چین که برای دیدار و گفتگو با مقامات عربستان سعودی راهی این کشور شده بود در پایان دیدار خود از این کشور در بیانیه‌ی مشترکی با محمد بن سلمان، در اظهار نظری مشترک از مقامات حکومت ایران خواست تا از دخالت در امور داخلی کشورهای دیگر پرهیز کند.
از سال‌ها پیش که تحریمهای ایالات متحده علیه حکومت ایران به دلیل برنامه بحث برانگیز اتمی‌اش شدت یافت، تحریم‌ها علیه این حکومت، بخشی از اهرم فشار آمریکا و کشورهای غربی به شمار می‌رود.
پس از امضاء برجام در سال ۱۳۹۴ و متعاقب آن خروج آمریکای دونالد ترامپ از این معاهده، بخش قابل توجهی از تحریمهای تعلیقی تحت قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت ملل متحد، مجددا علیه حکومت ایران فعال شد.
سیاست «نگاه به شرق» خامنه‌ای
پیش از این امر و در واقع از زمانی که پیش‌بینی می‌شد جمهوری‌خواهان و به بیانی دیگر دونالد ترامپ، سکان رهبری را در کاخ سفید در دست خواهد گرفت، در چرخشی در سیاست‌های کلان اقتصادی حکومت ایران، خامنه‌ای سیاست «نگاه به شرق» را مطرح ساخت و در پیش گرفت.
به طور خلاصه جوهر این سیاست، چرخش همکاری‌ها و تعاملات اقتصادی حکومت ایران از جبهه کشورهای غربی به سمت متحدینش در شرق، شامل عمدتا چین و تا حدودی روسیه بوده است.
در چند سال اخیر و از سال ۱۳۹۷ تا کنون، یعنی از زمان خروج ترامپ از برجام، خامنه‌ای و جناح وابسته به وی، همواره بر طبل سیاست از پیش اعلام‌شده‌ی خامنه‌ای، یعنی «نگاه به شرق» کوبیده‌اند.
گسترش همکاری‌های اقتصادی اگر بتوان به معنای واقعی کلمه، این نام را بر سیاست‌های اقتصادی حکومت ایران در رابطه با چین، بر آن گذاشت، عمدتا شامل دادن امتیازات عمده اقتصادی و به قولی خام‌فروشی به چینی‌ها بوده است. [فروش دریای خزر؛ دستاورد «نگاه به شرق» خامنه ای]
انتظارات مقامات حکومت ایران از چینی‌ها
چینوفیل‌ها در حکومت ایران که به طور عمده جناح خامنه‌ای را در بر می‌گیرد در بطن پیشبرد این سیاست همواره این انتظار را از چین و ایضا روسیه داشته‌اند که در پرونده‌‌های مورد مناقشه‌ی حکومت ایران با جامعه جهانی، حمایت این دو کشور را به همراه داشته باشند.
اما این انتظار در برخی مواقع همگام و هم‌ساز با انتظارات حکومت ایران نبوده است.
در آخرین نمونه از این دست سیاست‌ها، می‌توان به اظهارات اخیر شی جین پینگ، رئیس جمهور چین اشاره کرد که در پایان سفرش دو روزه‌اش، به سعودی و در بیانیه‌یی مشترک، با محمد بن سلمان، ولیعهد سعودی اشاره کرد.
صدور بیانیه مشترک در ریاض
شی جین پینگ، رئیس جمهور چین و محمد بن سلمان، ولیعهد سعودی در روز جمعه ۱۸ آذر ۱۴۰۱، در این بیانیه ضمن اینکه خواستار عدم مداخله حکومت ایران در امور داخلی کشورهای دیگر شدند، همچنین از مقامات حکومت ایران خواستند که با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی همکاری کند.
بر اساس این بیانیه مشترک، دو مقام ارشد چینی و سعودی همچنین از مقامات حکومت ایران خواستند که به سیستم منع اشاعه تسلیحات هسته‌ای و همچنین اصول حسن همجواری احترام بگذارد.
در این بیانیه همچنین با اشاره به حوثی‌های مورد حمایت حکومت ایران در جنگ با سعودی، تاکید شده است که شبه نظامیان حوثی مورد حمایت حکومت ایران، باید به قرارداد آتش بس متعهد بوده و با نماینده ویژه‌ی سازمان ملل متحد در امور یمن و ابتکارات بین‌المللی در رابطه با صلح در یمن همکاری کنند.
گسترش روابط عربستان با چین و منزوی‌شدن حکومت ایران
این اظهارات دوجانبه‌ی مقامات ارشد چین و سعودی در حالی که در ماه‌های اخیر روابط سعودی با آمریکا نیز در برخی موارد از جمله سقف تولید نفت، به سردی گراییده، گامی مهم در تحکیم روابط پادشاهی سعودی در گسترش روابطش با چین و تقویت روابط تاریخی و مشارکت راهبردی دو کشور محسوب می‌شود.
این در حالی است که در جریان سفر پینگ به عربستان، رسانه‌های این کشور اعلام کردند که در جریان این دیدار، ده‌ها توافق همکاری‌های اقتصادی و… به امضاء طرفین رسیده است.
بنا بر این خبر، رسانه‌های عربستان سعودی از امضای ۳۴ قرارداد سرمایه‌گذاری از جمله در زمینه انرژی سبز، هیدروژن سبز، سیستم‌های فتوولتائیک خورشیدی، فناوری اطلاعات، خدمات ابری، حمل و نقل، لجستیک، صنایع پزشکی، مسکن و کارخانه‌های ساختمانی بین دو کشور و… در زمینه‌های مختلف خبر دادند.
پینگ که به دعوت ملک سلمان بن عبدالعزیز، پادشاه عربستان سعودی به این کشور سفر کرده و در اجلاس سران کشورهای عربی نیز شرکت خواهد کرد.
بیانیه‌ی ریاض تیری بر پیکر سند همکاری جامع ۲۵ ساله
شایان ذکر است گسترش روابط سیاسی و اقتصادی چین و سعودی در شرایطی صورت پذیرفته است که حکومت ایران پیش از این و در ۷ فروردین ۱۴۰۰ سند موسوم به همکاری جامع ۲۵ ساله را با چین به امضاء نهایی رسانده بود.
اما اکنون با توجه به اینکه در جریان مذاکرات هسته‌یی، چین همواره در نقش حامی حکومت ایران ایفای نقش کرده است و با شروع اعتراضات سراسری در ایران که پرونده مذاکرات برجامی حداقل تا مدتی و موقتا به کناری گذاشته شده است، گسترش روابط سیاسی اقتصادی چین با عربستان را برخی تحلیل‌گران، تیری به سیاست «نگاه به شرق» خامنه‌ای تعبیر کرده‌اند.
به بیان دیگر مقامات ارشد چینی نیز بعد از استفاده از امتیازات حاصل از سیاست‌های خامنه‌ای و البته از جیب مردم ایران، به خوبی دریافته‌اند که شراکت با خامنه‌ای یک راهبرد استراتژیک برای چین محسوب نمی‌شود و چینی‌ها نیز متوجه این مهم شده‌اند که دیگر پشمی به کلاه خامنه‌ای در جبهه داخلی و بین‌المللی نمانده است.
