غبارروبی از یک پرونده فراموش شده!- قسمت اول
یک گروه تحقیقاتی و پروهشی به نام «راست یاد» یک تحقیق گسترده و میدانی در مورد اعدام‌های سال ۶۰ انجام داده و اخیرا آن را منتشر کرده است. آنان خود را گروهی متشکل از دانشگاهیان، پژوهشگران و خبرنگاران تحقیقی در داخل و خارج ایران معرفی کردند که تحت عنوان راست یاد فعالیت می‌کنند. آنان می‌گویند موفق به ثبت اطلاعات بیش از ۳هزار و پانصد نفر از اعدام شدگان این سال شدند که بر مبنای اعلامیه‌های رسمی نهادهای قضایی و تطبیق آن با باقیمانده‌های قبرهای اعدام شدگان سال ۶۰ این آمار را ارائه کرده است.
«راست‌یاد» می‌گوید تحقیقاتش دو سال به طول انجامیده و متکی بر یک کار میدانی گسترده در آرامستان بهشت زهرای تهران و بررسی دقیق بیش از ۲۵۰ سند از اطلاعیه‌های دادگاه‌ها و دادستانی‌های انقلاب، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و تمام فهرست‌های سازمان‌های حقوق بشری و گروه‌های سیاسی است.
ما تلاش داریم این گزارش مفصل را بصورت خلاصه در چند شماره تقدیم خوانندگان سایت ایران آزادی کنیم:
در همین رابطه
عفو بین‌الملل هشدار داد؛ اعدام‌ها را متوقف کنید!
نحوه تحقیق
بر مبنای این تحقیقات اعدام‌های سال ۱۳۶۰ در دست‌کم ۸۵ شهر ایران انجام شد و طیف گسترده‌ای از تمام گروه‌های سیاسی و اعتقادی مخالف یا منتقد حکومت جمهوری اسلامی را در آن زمان در بر می‌گرفت.
«راست‌یاد» می‌گوید در جریان تحقیقاتش توانسته است برای اولین بار بر مبنای یک کار تحقیقاتی میدانی طولانی در ۵ قطعه آرامستان بهشت‌زهرای تهران به اطلاعاتی پیرامون تاریخ دقیق خاکسپاری برخی چهره‌های سیاسی و نیز ثبت بیش از ۱۰۰ مورد اعدام زیر ۱۸ سال در سال ۱۳۶۰ دست یابد.
تحقیقات «راست‌یاد» نشان می‌دهد دامنه اعدام افراد زیر ۱۸ سال در سال ۱۳۶۰ حتی به کودک ۱۱ ساله هم رسیده بود.
کاوش در بهشت‌زهرا
گروه «راست‌یاد» می‌گوید تحقیقاتش، اعدام بیش از ۳ هزار و ۵۰۰ نفر را در سال ۱۳۶۰ با استناد به مدرک و محل دفن آنها تأیید می‌کند.
از زمان آغاز اعدام‌های سال ۱۳۶۰ دادگاه‌ها و دادستانی‌های انقلاب در شهرهای مختلف اقدام به انتشار بیانیه‌هایی درباره افراد اعدام شده کردند. این اطلاعیه‌ها در رسانه‌های رسمی حکومت از جمله رادیو و تلویزیون و نیز روزنامه‌هایی چون کیهان، اطلاعات و جمهوری اسلامی منتشر می‌شدند. مبنای اصلی کار گروه «راست‌یاد» بررسی همین اطلاعیه‌ها و تطبیق آنها با مشخصات دفن شدگان بوده است.
«راست‌یاد» می‌گوید محققانش در قالب یک کار میدانی پژوهشی، چندین ماه در قطعات ۴۱، ۸۵، ۸۷، ۹۱ و ۹۲ آرامستان بهشت‌زهرای تهران تحقیق کرده‌اند. این قطعات، محل دفن اعدام شدگان در سال‌های مختلف بعد از انقلاب سال ۱۳۵۷ است. انجام این تحقیقات شامل ثبت مشخصات کامل و عکسبرداری از تمام قبرهای افرادی بود که گمان می‌رود به عنوان اعدام شده دفن شده‌اند. بر مبنای این تحقیقات، مشخصات ۱۰۲۸ اعدام شده راستی‌آزمایی و ثبت شد.
قطعاتی که در آنها اعدام‌شدگان سال‌های مختلف جمهوری اسلامی دفن شده‌اند با نظارت‌های امنیتی از جمله چندین دوربین نظارتی ۲۴ ساعته و نیز گشت‌های محسوس و نامحسوس انسانی کنترل می‌شوند و «راست‌یاد» می‌گوید محققانش با تمهیدات مختلف و در مواردی نوآورانه، توانستند بدون جلب توجه ناظران به داخل قطعات رفته و تحقیقاتشان را انجام دهند.
قطعات مرموز و تخریب شده بهشت‌زهرا
محققان گروه «راست‌یاد» می‌گویند در جریان حضورشان در قطعات خاص بهشت‌زهرا، موارد بسیار زیادی از تخریب کامل یا نسبی قبور را ثبت کردند. این تخریب شامل روش‌های مختلف ازجمله کوبیده شدن ممتد برای ناخوانا شدن نام فرد دفن شده یا از بین رفتن کل قبر می‌شود.
در مواردی محققان «راست‌یاد» از طریق مشابهت شکلی برخی سنگ‌های تخریب شده با سنگ های تخریبی در مکان‌های دیگر به هویت افراد دفن شده پی بردند. از جمله تعیین هویت دو فرزند اعدام شده علی گلزاده‌غفوری که از نمایندگان مجلس در سال ۶۰ بود. قبور فرزندان او در دو قطعه مختلف ۸۵ و ۸۷ با تخریب زیاد قرار دارند که محققان «راست‌یاد» با کنار هم گذاشتن سنگ‌های مشابه به نام افراد دفن شده در آنها پی بردند.
این محققان می‌گویند تعداد زیادی از قبور در قطعات ۸۵، ۸۷ و ۹۲ بدون سنگ هستند و فقط خاک بر روی آنها وجود دارد در حالی که مشخص است در آنها افرادی دفن شده‌اند. قطعه‌ای که محققان راست‌یاد توانسته‌اند بیشترین تعداد هویت افراد اعدام شده در آن را ثبت کنند، قطعه ۹۲ بود. در این قطعه، هویت بیش از ۳۵۰ اعدام شده راستی آزمایی شده است.
محققان «راست‌یاد» به ۳ مورد از سنگ قبرهایی برخوردند که بر روی آنها کلمه «گمنام» نوشته بود. همچنین مواردی از قبرهایی را دیدند که برداشته شدن سنگ از آنها به دلایل نامشخص محسوس بود.
منظم‌ترین شکل دفن اعدام شده‌ها در بهشت‌زهرا در قطعه ۸۵ دیده شد که محققان «راست‌یاد» در آن توانستند هویت ۲۷۹ نفر را ثبت کنند.
در تحقیق «راست‌یاد»، قطعه ۴۱ به عنوان یکی از مرموزترین قطعات بهشت‌زهرا ارزیابی شده است. بخشی از این قطعه در سال‌های اخیر بتن‌ریزی و تغییر شکل داده شده است. «راست‌یاد» تخمین می‌زند در این تغییر شکل دست‌کم بین ۱۸۰۰ تا ۲۴۰۰ قبر از بین رفته باشد.
بخش باقیمانده قطعه ۴۱، یک محوطه متروکه و نگهداری نشده به وسعت تقریبی ۱.۳ هکتار است که شامل درختان در حال مرگ، سنگ قبرهای تخریب شده و قطعات سنگ‌های پراکنده است.
در کل این قطعه، صرفاً هویت ۱۱ نفر مرتبط با اعدام‌های سال ۱۳۶۰ و ۱۸ نفر مرتبط با اعدام‌های سیاسی در سال‌های ۵۷ تا ۵۹ قابل شناسایی و ثبت بود. برخی قبور در این قطعه، ریزش کرده و به صورت گودال‌های عمیق درآمده‌اند.
قطعه ۹۳بهشت زهرا قطعه دیگری از اعدام شدگان
وضعیت در قطعه ۹۳ هم مشابه قطعه ۴۱ است با این تفاوت که این قطعه مساحت بیشتری از قطعه ۴۱ (۱.۶ هکتار) دارد و احتمالاً اعدام شده‌های بیشتری در خود جای داده است. سنگ قبرهای قابل شناسایی در این قطعه هیچ‌کدام به سال ۱۳۶۰ مربوط نمی‌شود.
از قطعاتی که اعدام‌شدگان اوایل دهه ۶۰ در آنها دفن شده‌اند، به صورت عمدی نگهداری نمی‌شود و خاک این قطعات در حال فرسوده شدن است. این موضوع می تواند نشانه‌ای از اراده‌ای جدی در از بین بردن آثار به جا مانده از قبور اعدام شدگان باشد.
محققان «راست‌یاد» می‌گویند در مواردی به یکسان بودن هویت و مشخصات افرادی بر خورده‌اند که در دو نقطه مختلف یک قطعه، سنگ قبر یکسانی داشتند. موضوعی که می‌تواند به دادن اطلاعات اشتباه به خانواده‌های افراد اعدام شده مربوط باشد.
اهمیت یافته‌های گروه راست‌یاد در ثبت دقیق هویت اعدام شدگان بهشت‌زهرا در نبود هرگونه پایگاه و بانک اطلاعاتی است بویژه آنکه هویت بسیاری از افراد اعدام شده در سال ۱۳۶۰ در پایگاه اطلاعات آن‌لاین بهشت‌زهرا وجود ندارد.
ادامه دارد
