سه روایت از SPV؛ از «هیچ» تا تبادل کالا
سه روایت از SPV در روزهای اخیر صورت گرفته است؛ اشپیگل آنلاین خبر از آن داده است که SPV به زودی شروع به کار می‌کند اما پیش از آن، سفیر سابق نظام در آلمان راه افتادن کانال ویژه پرداخت را منوط به توافق اروپا با آمریکا دانسته بود؛ و قبل‌تر از هر دو آنها فریال مستوفی در نتیجه‌گیری از سفرش به اروپا، SPV را «هیچ» توصیف کرده بود.
روایت اشپیگل آنلاین
اشپیگل آنلاین، ۶ بهمن گزارش کرد که نمایندگان فرانسه، آلمان و بریتانیا جزییات SPV را روز دوشنبه ۸ بهمن در بروکسل بررسی خواهند کرد. اشپیگل نوشت: «گفته می‌شود که کانال مالی یک نهاد اروپایی محسوب نمی‌شود.»
شاید بتوان از این نقل قول، این برداشت را کرد که به خاطر عدم توافق سایر کشورهای اروپایی با فرانسه، آلمان و بریتانیا در تداوم برجام، این نهاد محدود به روابط تجاری نظام ایران با کشورهای مشخصی خواهد بود.
به نوشته اشپیگل، دفتر مرکزی SPV در پاریس خواهد بود، آلمان ریاست آن را بر عهده خواهد داشت و بریتانیا مسئول بخش حسابداری و حسابرسی SPV خواهد بود. اساس این کانال «تبادل کالا به کالا» خواهد بود؛ به این ترتیب که پول نفت فروخته شده توسط نظام ایران به اروپا، به حساب شرکت‌های اروپایی واریز می‌شود که کالا به نظام ایران می‌فروشند. [دویچه‌وله ۶ بهمن ۹۷]
علی ماجدی و محدودیت‌های اروپایی
پیشتر در ۳ بهمن، ایسنا مصاحبه‌ای از علی ماجدی سفیر سابق نظام در آلمان منتشر کرد؛ بخشی از این مصاحبه به موضوع SPV اختصاص داشت. اظهارات ماجدی با توجه به اینکه تنها حدود ۲ ماه است که از محل ماموریت سابقش به کشور بازگشته است کاملا قابل استناد است زیرا به طور طبیعی سفیر نظام در آلمان می‌تواند و باید یکی از مطلع‌ترین افراد درباره وضعیت SPV باشد.
ماجدی انگیزه اروپایی‌ها یا به عبارت دقیق‌تر سه قدرت اصلی آن‌را از باقی‌ماندن در برجام، «امنیتی» دانست؛ بی‌گفت‌وگو می‌توان از این اظهار نظر ماجدی برداشت کرد که اروپایی‌ها نگاهشان به برجام این‌طور است که نمی‌خواهند نظام ایران با خروج از برجام، روند ساخت بمب اتمی را آغاز کند؛ امری که به طور واضح، امنیت در خاورمیانه را بیشتر و بیشتر به مخاطره خواهد انداخت؛ و با توجه به نزدیکی اروپا به این منطقه؛ پیامدهای چنین وضعیتی گریبان اروپا را بگیرد.
هرچند واقعیت‌های صحنه، حکایت از آن دارد که فعالیت‌های مخفی اتمی نظام ایران، هیچگاه متوقف نشده بود؛ اخیرا علی‌اکبر صالحی؛ رئیس سازمان انرژی اتمی، اذعان کرده است که همزمان با مذاکرات منتهی به برجام و پس از آن، مخفی‌کاری‌های اتمی به‌فرمان خامنه‌ای ادامه داشته است. [برجام براساس دروغ شکل گرفته بود؛ لوله‌هایی که تنها خامنه‌ای از آنها خبر داشت]
با وجود اصرار سه قدرت اروپایی به حفظ برجام اما تا همینجای کار، به‌جز خروج از برجام، سه قدرت اصلی اروپا بر روی ممانعت از توسعه موشکی نظام ایران؛ و دخالت‌های منطقه‌ای آن با آمریکا همراه هستند.
اما چند موضوع بر رویکرد ۳ قدرت اروپایی در حفظ برجام خدشه وارد می‌کند:
۱.درهم تنیدگی روابط اروپا و آمریکا با یکدیگر آنچنان که ماجدی توصیف می‌کند که «ایران و برجام»، «بخش کوچکی از مجموعه داد و ستدها بین اروپا و آمریکا است و در حال حاضر آن قدر مسائل فرا آتلانتیکی بین اروپا و آمریکا وجود دارد که ممکن است در این بین موضوع ایران و برجام نیز قربانی شوند».
۲.تمام کشورهای اروپایی با مواضع سه قدرت اصلی آن در رابطه با حفظ برجام همراه نیستند.
۳.برپایی کنفرانس ورشو که با موضوع بررسی امنیت در خاورمیانه برگزار خواهد شد؛ کانون این کنفرانس آنچنان که گفته می‌شود بررسی سیاست‌های شریرانه نظام ایران در منطقه است. همین امر به روشنی نشان می‌دهد که ظرفی برای گردهم آمدن کشورهای مخالف برجام در اروپا در حال شکل‌گیری‌ست. به این ترتیب می‌توان به این موضوع توجه داد که موضوع کنفرانس ورشو نیز به معادلات موجود در روابط دو سوی آتلانتیک اضافه شده است.
در چنین مختصاتی است که ماجدی تصریح می‌کند: «اروپایی‌ها تلاش دارند که ساز و کار SPV را با توافق آمریکایی‌ها تدوین کنند و در همین چارچوب مذاکراتی را به صورت منظم با دولت واشنگتن انجام داده‌اند.» به عبارت دیگر «اروپایی‌ها می‌خواهند سازوکار SPV» «اجرایی و عملیاتی شود» «در همین راستا موافقت ضمنی آمریکا را لازم دارند.»
سفیر سابق نظام در آلمان همچنین اضافه می‌کند که «قدرت و توان اروپایی‌ها» در «ایجاد SPV» «کم است». ماجدی ضمن اشاره ضمنی به اینکه در صورت اجرایی شدن SPV «دامنه آن محدود و کوچک» خواهد بود، تاکید می‌کند که «عملا دامنه اختیارات ما به خصوص در بحث ساز و کارهای مالی و انجام مبادلات تجاری مرتبا در حال محدود شدن است.»
تصویری از محتوای SPV در اظهارات ماجدی، زمانی آشکار می‌شود که او خطاب به خبرنگار ایسنا می‌گوید: «من معتقدم که این ساز و کار صرفا به موضوع نفت در برابر غذا خلاصه نخواهد شد.» امری که به وضوح نشان می‌دهد که SPV شاید فقط کمی فراتر از نفت در برابر غذا باشد. [ایسنا ۳ بهمن ۹۷]
«SPV یعنی هیچ»
۲۵ دی، جهان صنعت از رییس کمیسیون سرمایه‌گذاری اتاق تهران درباره SPV نقل کرد که «در جلساتی که بعد از خروج آمریکا از برجام در اروپا شرکت کرده‌ام، باید به صراحت گفت که در مورد SPV اتفاقی نخواهد افتاد و همه چیز در مورد آن یعنی هیچ!»
فریال مستوفی در توضیح «هیچ» بودن SPV، افزوده بود: «هیچ کشوری در اتحادیه اروپا، هنوز میزبانی SPV را نپذیرفته است و هیچ کشوری هم هنوز نمی‌داند که با چه مکانیسمی باید SPV را اجرایی کند.»
مهمتر اما نتیجه‌ای است که شرکت‌های اروپایی از این وضعیت تعیین تکلیف ناشده می‌گیرند؛ به گفته مستوفی «همه شرکت‌های بزرگ اروپایی» «می‌دانند که نمی‌توانند با ایران کار کنند.» [«SPV یعنی هیچ»؛ شرق و غرب برای نظام ایران مسدود می‌شوند]
ملاحظه سه روایت اخیر درباره وضعیت SPV این تصویر را به ناظر آگاه ارائه می‌دهد که در صورت تحقق SPV؛ آن چیزی فراتر از نفت در برابر غذا یا برخی کالاهای ضروری دیگر که از شمول تحریم‌های آمریکا خارج است نخواهد بود؛ و این به مفهوم باز ماندن راه تجارت نظام با اروپا نخواهد بود؛ به‌خصوص آنکه به نوشته اشپیگل، «گفته می‌شود که کانال مالی یک نهاد اروپایی محسوب نمی‌شود.»
با این حال می‌توان پیش‌بینی کرد که در پایان ۵ می؛ تاریخی که کشورهای مجاز به خرید نفت از نظام ایران، اجازه‌شان پایان خواهد یافت؛ وضعیت فروش نفت نظام ایران نیز با سکته دیگری مواجه خواهد شد.
به‌هر رو، منابع مالی سپاه و ارتباطات تجاری آن در حال محدود و محدود‌تر شدن است؛ بی‌پولی قبل از هرچیز هیمنه خوف‌انگیز خلافت اسلامی! را در اذهان بیش از پیش فرو خواهد ریخت.