عفو بین الملل: اینترنت خاموش، کشتار بی صدا. عفو بین‌الملل در سالگرد قیام آبان ۹۸ اعلام کرد که قطع اینترنت درجریان قیام آبان ۹۸ با هدف پنهان کردن جنایت صورت گرفته است.
همزمان با سالگرد مرگ‌بارترین روز اعتراضات آبان ۹۸. سازمان عفو بین‌الملل از وب‌سایتی با عنوان «اینترنت خاموش، کشتار بی‌صدا» رونمایی کرده است. هدف این است که نشان بدهد مقامات ایرانی چگونه سرکوب خونین معترضان آبان را که صدها کشته به جا گذاشت، از چشم جهانیان پنهان کردند.
پنهان کردن جنایت هم یک جرم بین‌المللی است
به گفته دیانا الطحاوی، معاون دفتر منطقه‌ای خاورمیانه و شمال آفریقا در عفو بین‌الملل، هنگامی که در آبان ماه سال گذشته اخبار کشتار معترضان در ایران به گوش رسید. مقامات ایرانی به عمد دسترسی به اینترنت را در داخل کشور قطع کردند. آنها ابعاد واقعی موارد نقض جدی حقوق بشر را که نیروهای امنیتی در حال ارتکاب آن بودند، پنهان نگه داشتند.
وب‌سایت «اینترنت خاموش، کشتار بی‌صدا» در برگیرنده بیش از ۱۰۰ ویدئوی تأیید شده از ۳۱ شهر ایران است. در این ویدئوها استفاده مکرر از سلاح گرم، گاز اشک‌آور و ماشین آب‌پاش را توسط نیروهای امنیتی جمهوری اسلامی علیه معترضان غیرمسلح و عابران نشان می‌دهد.
بر اساس تحقیقات عفو بین‌الملل، در پنج روز اعتراضات آبان ۹۸ نیروهای امنیتی دست کم ۳۰۴ مرد، زن و کودک را کشتند.
عفو بین الملل؛ اینترنت خاموش، کشتار بی‌صدا
پژوهشی مشترک توسط عفو بین‌الملل و «دانشکده حرتی» با همکاری «پروژه تشخیص و تحلیل قطعی اینترنت»
مقدمه
در آبان ۹۸، نیروهای امنیتی در ایران دستکم ۳۰۴ مرد، زن و کودک را طی پنج روز اعتراضاتی که سراسر کشور را درنوردید، کشتند. نیروهای امنیتی علیه بخش اعظم معترضان و عابران کشته شده، به نحو غیرقانونی از سلاح‌های گرم مرگبار استفاده کردند. و عمدتاً به سر یا بالا تنه‌ی آنان تیراندازی کردند. امری که نشان‌دهنده شلیک به قصد کشتن است. تا به امروز هیچ مقام مسئولی در قبال این کشتارهای متناقض با قانون وادار به پاسخگویی نشده است.
این سرکوب مرگبار با قطع دسترسی اکثریت مردم به اینترنت از سوی مقامات همراه بود. قطع اینترنت روشی جدید برای ایجاد محدودیت در دسترسی به اطلاعات نیست. کمیته حقوق بشر سازمان ملل اعلام کرده است که «کشورها … حق ندارند ارتباطات اینترنتی را در رابطه با تجمعات مسالمت‌آمیز مختل یا مسدود کنند».
قطعی اینترنت
با این حال، حکومت‌ها به طور فزاینده‌ای دقیقاً از همین روش استفاده می‌کنند. طی دو سال گذشته، کشورهایی مانند میانمار، سودان، ونزوئلا، بلاروس و اتیوپی دسترسی شهروندان خود را به اینترنت محدود یا ممنوع کرده‌اند. در ایران، مانند سایر کشورها، قطعی اینترنت نه تنها دسترسی به اطلاعات را برای افراد در داخل کشور محدود کرد. بلکه همچنین از امکان به اشتراک گذاشتن اطلاعات با سایر جهان توسط آنان جلوگیری کرد. بدین ترتیب مانع انجام تحقیقات در خصوص موارد نقض حقوق بشر و جرایم صورت گرفته، هویت عاملان جرم و قربانیان، و تعداد واقعی کشته‌شدگان شد.
عفو بین‌الملل با تلاش فراوان موفق شده است که جزئیات مربوط به ۳۰۴نفر را که در جریان اعتراضات آبان۹۸ در ایران کشته شدند، ثبت نماید. سرنوشت تعدادی از جانباختگان در زیر به اشتراک گذاشته شده است. ما بر این باور هستیم که تعداد واقعی کشته‌شدگان بیش از این‌هاست. اما رویه مصون نگه داشتن مسببین نقض حقوق بشر و جرم از مجازات به حدی توسط مقامات در ایران نهادینه شده است. که ممکن است هرگز به نام و داستان تمام جان‌های از دست رفته پی نبریم.
بخش اول: تحمیل تاریکی
در ۲۴ آبان۹۸ و به دنبال اعلام شبانه دولت مبنی بر افزایش چشمگیر قیمت سوخت، موجی از اعتراضات سراسر ایران را درنوردید. تظاهرکنندگان خشم خود را نسبت به این که این اقدام، گروه‌های فرودستی را که پیشاپیش در گیرودار بحران اقتصادی کشور تحت فشار هستند. بیش از پیش خرد خواهد کرد، ابراز کردند. بسیاری نیز با سردادن شعارهای اعتراضی، خواستار دگرگونی اساسی در نظام سیاسی کشور. از جمله تغییر قانون اساسی و پایان دادن به نظام جمهوری اسلامی شدند. تصاویر رهبری حاضر و سابق کشور را به آتش کشیدند.
انتشار ده‌ها فیلم از اعتراضات
ده‌ها فیلم از اعتراضات و خشونت حکومتی علیه معترضان در فضای مجازی ظاهر شد. متعاقباً واحد تأیید دیجیتال سازمان عفو بین‌الملل آنها را تأیید و تجزیه و تحلیل کرد. از تاریخ ۲۵ آبان، مقامات ایران دست به قطعی تقریباً کامل اینترنت جهانی زدند. عبدالرضا رحمانی فضلی، وزیر کشور، در این روز در صدا و سیما ظاهر شده و اظهار داشت که در صورتی که «اقدامات کاملاً غیرقانونی و قانون‌شکنانه به مراکز عمومی … و اموال عمومی … ادامه پیدا کند … نیروهای امنیتی ناگزیر هستند که وظیفه خود را انجام دهند».
تحقیقات عفو بین‌الملل نشان می‌دهد که ۲۵ آبان خونین‌ترین روز اعتراضات بوده است. دستکم ۱۰۰ نفر از عابران و معترضان غیرمسلح، از جمله تعدادی کودک، در این روز کشته شدند. طبق قوانین بین‌المللی حقوق بشر، نیروهای امنیتی فقط در صورتی اجازه توسل به قوای قهریه مرگبار دارند که این امر به منظور محافظت در برابر خطر قریب‌الوقوع مرگ یا آسیب جدی، اجتناب‌ناپذیر باشد. چنان‌چه مسئولان یک کشور بر خلاف قوانین و معیارهای بین‌المللی از قوه قهریه مرگبار علیه معترضان استفاده کنند، مرگ‌های ناشی از این برخورد، سلب خودسرانه زندگی و در نتیجه نقض حق حیات محسوب می‌شود. به علاوه این رفتار می‌تواند مصداق «اعدام فراقضایی» به شمار رود، امری که تحت قوانین بین‌المللی جرم محسوب می‌شود…..
نیروهای امنیتی به کرات از سلاح گرم، گاز اشک‌آور و ماشین آب‌پاش علیه معترضان غیرمسلح و رهگذران استفاده کردند.
در ۲۵ آبان ۹۸، عبدالرضا رحمانی فضلی، وزیر کشور اظهار کرد که مقامات ایرانی دیگر هیچ گونه «مدارا» و «خویشتنداری» نسبت به معترضان نشان نخواهند داد. یک روز بعد، علی خامنه‌ای، رهبر کشور معترضان را «اشرار، کینه‌ورزان و انسان‌های ناباب» خواند و به نیروهای امنیتی دستور داد تا برای پایان دادن به اعتراضات «به وظایف خود عمل کنند».
بخش دوم:
افشای کشتاردر ۲۸ آبان ۹۸، عفو بین‌الملل از جمع‌آوری شواهدی خبر داد که نشان می‌دادند نیروهای امنیتی از قوه‌ی قهریه به صورت مرگبار علیه معترضان استفاده کرده و حداقل ۱۰۶ نفر را کشته‌اند. مقامات ایرانی بلافاصله این امر را تکذیب کردند و بیانیه عفو بین‌الملل را «بی‌پایه و ساختگی» خواندند. …. اطلاعات مربوط به ۳۰۴ جانباخته را تأیید کند، با این حال معتقدیم که تعداد واقعی جانباختگان بیش از این است.
بالاترین تعداد مرگ‌های ثبت شده مربوط به وقایع روز ۲۵ آبان است، یعنی همان روزی که حکومت اینترنت را قطع کرد.
۲۳کودک کشته شدند
زندگی‌های کوتاه شده، عزیزان از دست رفته حداقل ۲۳ نفر از کشته‌شدگان کودکانی زیر سن ۱۸ سال بودند. یکی از کم‌سال‌ترین قربانیان، محمد داستان‌خواه، در راه بازگشت از مدرسه در تاریخ ۲۵ آبان توسط نیروهای امنیتی مستقر بر پشت‌بام پایگاه بسیج شهر صدرا در استان فارس مورد اصابت گلوله قرار گرفت. در گواهی فوت محمد «پارگی قلب و ریه» و «خونریزی وسیع داخلی» به عنوان علت مرگ ثبت شده است. محمد ۱۵ ساله بود. روایت شاهدان عینی و ویدئوهای تأیید شده توسط واحد تأیید دیجیتال ما تصدیق می‌کنند که در این روز، یعنی ۲۵ آبان، نیروهای امنیتی از همین مکان با اسلحه گرم به عابران و معترضان غیرمسلح شلیک کرده‌اند.
عفو بین‌الملل در مجموع مرگ ۲۲ پسربچه میان سنین ۱۲ تا ۱۷ سال و یک دختربچه با سنی میان ۸ تا ۱۲ سال را ثبت کرده است. تعداد کودکان کشته شده به احتمال بسیار بیشتر از این می‌باشد. عفو بین‌الملل اطلاعاتی از فعالین حقوق بشر دریافت کرده است حاکی از وجود حداقل چهار قربانی جوان دیگر که در زمان مرگ احتمالاً زیر ۱۸ سال سن داشته‌اند.
از میان ۳۰۴ جانباخته‌ای که اطلاعاتشان به دست عفو بین‌الملل رسیده است، ۲۳۶ نفر مرد و ۱۰ نفر زن بوده‌اند. جنسیت و سن ۳۵ نفر از کشته‌شدگان ناشناس باقی مانده است.
آذر میرزاپور پرستار۴۹ساله و مادر۴ فرزند
نیروهای امنیتی در روز ۲۵ آبان ماه، آذر میرزاپور، پرستار ۴۹ ساله و مادر چهار فرزند را در کرج، استان البرز، با گلوله کشتند. آذر میرزاپور در راه بازگشت به خانه از محل کار، با فرزندانش تماس گرفت. تا به آنها اطلاع دهد در فاصله چند دقیقه‌ای خانه است. اما خیابان‌ها به‌خاطر اعتراضات جاری شلوغ هستند. خانواده وی دیگر نه هرگز صدایش را شنیدند و نه او را دیدند. با گمان این که شاید دستگیر شده باشد. بستگان آذر میرزاپور به چندین کلانتری مراجعه کردند، و پس از نزدیک به دو روز، نام آذر را در فهرست اسامی کشته‌شدگان در یک غسالخانه یافتند.
مقامات ایرانی این خانواده را مجبور کردند تعهدنامهای مبنی بر عدم مصاحبه با رسانه‌ها امضا کنند. در پی مراسم سوگواری آذر میرزاپور، خانواده وی تلاش کردند از نهادهای گوناگون حکومتی اطلاعاتی درباره شرایط کشته شدن او و افراد مسئول در این واقعه به دست آورند اما تلاش‌های آنها نافرجام ماند. یک مقام دادستانی مدعی شد که نیروهای امنیتی مسئول شلیک به وی نبوده‌اند. در حالی که یک مقام نیروی انتظامی آذر را به «اغتشاش‌گری» متهم کرده و به خانواده وی گفت که کشته شدن «سرنوشت» او بوده است.
بهمن جعفری ۲۸ساله
بهمن جعفری، ۲۸ ساله، در ساعت ۹ صبح روز ۲۶ آبان ۹۸ در راه رفتن به محل کار از منزلش در شیراز، استان فارس بود. که نیروهای امنیتی چهار مرتبه به سر و شکمش شلیک کردند. وی پیش از رسیدن به بیمارستان در آمبولانس جان سپرد. کارمندان بیمارستان به خانواده‌اش اطلاع دادند. پیکر بی‌جان وی به پزشکی قانونی، که تحت نظارت قوه قضاییه قرار دارد، سپرده شده است. مقامات مربوطه پیکر وی را پس از یک هفته به خانواده تحویل دادند.
آن هم تنها پس از این که بستگانش تعهدنامهای امضا کردند. تعهدنامه وادارشان می‌کرد بگویند او در حادثه تصادف اتومبیل جان داده است. و در این باره با هیچ رسانه‌ای مصاحبه نکنند. مقامات همچنین مانع خاکسپاری وی در گورستان مرکزی شیراز شدند. خانواده را ناچار کردند او را در گورستانی دیگر در فاصله ۴۰ کیلومتری شهر به خاک بسپارند…..
استفاده از قوه قهریه همزمان با قطعی اینترنت
استفاده از قوه‌ی قهریه مرگبار علیه عابران و معترضان توسط مقامات، که قطعی اینترنت در ابتدا بر آن سرپوش گذاشت، غیرقابل توجیه بوده است. طبق تحقیقات مفصل ما، از جمله تجزیه و تحلیل ویدئوهای موجود، تقریباً در تمامی اعتراضاتی که در فاصله ۲۵ تا ۲۹ آبان صورت یافتند، هیچ سندی دال بر این که معترضان تهدید قریب‌الوقوع مرگ یا صدمه جدی متوجه نیروهای امنیتی یا دیگران کرده بودند، وجود ندارد.
استفاده از سلاح گرم فاقد توجیه قانونی
بر همین اساس، استفاده از سلاح گرم توسط مقامات کاملاً فاقد دلیل و توجیه قانونی بوده است. اطلاعات به دست آمده از شاهدان عینی حاکی از آن است که در اکثر موارد، نیروهای امنیتی عمداً با سلاح گرم به سمت سر یا بالاتنه‌ی جانباختگان شلیک کرده‌اند. شرح جراحت‌ها در گواهی فوت یا جواز دفن ۲۴ جانباخته که در اختیار عفو بین‌الملل قرار گرفته اظهارات شاهدان عینی را مورد تأیید قرار می‌دهد.
برای تقریباً نیمی از جانباختگان (۱۴۱)، ما توانسته‌ایم اطلاعاتی در خصوص ناحیه جراحت‌هایی که منتهی به مرگ‌شان شده، جمع‌آوری کنیم. مطابق این یافته‌ها، جانباختگان در دستکم ۶۶ مورد از ناحیه سر و یا گردن و در دستکم ۴۶ مورد از ناحیه سینه و یا قلب مورد اصابت گلوله قرار گرفتند.
البته این یک آمار حداقلی تائید شده عفو بین‌الملل است. همان طورکه رویترز از قول مقامات ایرانی گزارش کرده بود. و پیشتر شورای ملی مقاومت ایران هم روشن کرده بود. آمار واقعی بالای ۱۵۰۰ کشته است. شورای ملی مقاومت ایران تاکنون اسامی و مشخصات و عکس بیش از ۸۲۸نفر را منتشر کرده است.
