لایحه بودجه سال ۹۹ و اما و اگرهای آن
حسن روحانی رئیس‌جمهور ولایت فقیه در روز یکشنبه ۱۷ آذر ۹۸ لایحه بودجه سال ۹۹ را به مجلس حکومت ارائه داد. وی بودجه سال آینده را بودجه «ایستادگی و استقامت در برابر تحریم» نامیده است. بودجه‌ای که ناظران و تحلیل‌گران آن را حتی روی کاغذ هم قابل تحقق نمی‌دانند. از وام مقروضه ۵ میلیارد دلاری از روسیه برای کمبود کسری بودجه ۹۹ تا افزایش بودجه حوزه‌های علمیه یا جامعه المصطفی العالمیه و بودجه سپاه.
حرف اول
حرف آخر را باید اول گفت. هنوز یکماه نگذشته است از روزی که مجلس حکومت در یک فقره عقب‌نشینی «ولایی» در جریان گرانی بنزین بفرموده خلیفه، «طرح‌های سه و دو فوریتی» خود را پس گرفت و با دستی که بر حنای گرانی بنزین مانده بود نشان داد که در موضوعات کلان اقتصادی و سیاسی حکومت خلیفه، هیچ نقشی ندارد و بیشتر به درد بزک‌کردن خلیفه یا سلفی‌انداختن نمایندگانش با موگرینی می‌خورد. حال روحانی برای چه امری لایحه بودجه را به این مجلس داده است باید از آن گذشت. لایحه‌ای که بعدا باید به تصویب شورای عالی اقتصادی سران قوا برسد. پس در اصل ماجرا مجلس نه سر و نه ته پیاز است.
رقم کل بودجه
رقم بودجه کل کشور برای سال ۹۹ ، ۱۹۸۸ هزار میلیارد تومان اعلام شده است که این رقم نسبت به قانون بودجه سال جاری بیش از ۱۴ درصد افزایش را نشان می‌دهد. بودجه سال جاری ۱۷۴۴هزار میلیارد تومان بوده است. البته افزایش بودجه بیشتر مربوط به نهادهای نظامی، مذهبی و امنیتی حکومت است.
بودجه عمومی دولت
بودجه عمومی دولت در سال آینده نسبت به سال جاری بیش از ۲۵ درصد افزایش نشان می‌دهد. بودجه دولت برای سال ۹۹ در حالی ۴۸۴ هزار میلیارد تومان در نظر گرفته شده، که این رقم در بودجه سال جاری حدود ۴۴۰ هزار میلیارد تومان بود و بعدا به خاطر کاهش صادرات نفت به ۳۸۶ هزار میلیارد تومان کاهش یافت.
افزایش بودجه نهادهای سرکوب و نهادهای مذهبی حکومت
بودجه سال ۱۳۹۹ جامعه المصطفی العالمیه؛ که وظیفه‌ی آن عضوگیری و آموزش طلاب از کشورهای خارجی است، ۳۱۷میلیارد تومان تعیین شده است که نسبت به بودجه سال ۹۸ بیش از ۱۲ میلیارد تومان افزایش یافته است.
بودجه «سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی» نیز از ۲۲۰میلیارد تومان در سال ۹۸ به ۲۴۱میلیارد تومان در سال ۹۹ افزایش یافته است که رشد ۹.۵ درصدی داشته است.
۱۰۰ میلیارد تومان بودجه برای «نشر آثار خمینی و خامنه‌ای»
«موسسه پژوهشی و فرهنگی انقلاب اسلامی» که به نشر و تبلیغ آثار خامنه‌ای مشغول است در مجموع ۳۴ میلیارد تومان بودجه دارد. بودجه این موسسه در سال ۹۸، ۲۹ میلیارد تومان بود که بیانگر افزایش پنج درصدی در سال ۹۹ است. به «موسسه نشر آثار خمینی» نیز بیش از ۳۲ میلیارد تومان بودجه اختصاص یافته است. خانواده خمینی البته در بودجه سالانه سه ردیف دیگر هم دارند. ۲۳ میلیارد تومان برای مقبره خمینی، حدود ۱۰میلیارد تومان برای «پژوهشکده خمینی و انقلاب اسلامی».
شایان ذکر است که این ارقامی هستند که ردیف بودجه دارند مضاف بر این در همه وزارتخانه‌ها و نهادهای وابسته به حکومت مجموعه‌ای از «پایگاه‌های بسیج، نماینده ولی فقیه و نهادهای تبلیغی، عقیدتی و سیاسی» حضور دارند که از بودجه وزارتخانه تغذیه می‌شوند. بنابراین آنچه در بودجه هر سال به روال معمول به عنوان بودجه نهادهای دینی و فرهنگی یا تبلیغاتی در رسانه‌ها مطرح می‌شود، تنها بخشی از بودجه اختصاص یافته به این بخش‌هاست.
افزایش بودجه سپاه و ارتش و نیروی انتظامی
بودجه سپاه از ۱۵هزار میلیارد تومان مصوب سال ۹۸ به ۱۸هزار و ۳۱۵میلیارد تومان افزایش پیدا کرده است. بودجه ارتش نیز از ۱۰هزار و ۲۴ میلیارد تومان در سال ۹۸ به ۱۱هزار و ۹۷۸ میلیارد تومان در سال ۹۹ افزایش پیدا کرده است. بودجه نیروی انتظامی نیز از ۱۱هزار و ۵۲۱میلیارد تومان در سال ۹۸ به ۱۷هزار و ۴۴۴میلیارد تومان افزایش یافته است.
بودجه «بنیاد شهید و امور ایثارگران»
بودجه مصوب برای بنیاد موسوم به «شهید و امور ایثارگران» در سال ۹۸، مبلغ ۱۳هزار و ۹۳۷ میلیارد تومان بوده است. در سال ۹۹، برای این نهاد حکومتی ۱۶هزار و ۷۲میلیارد هزار تومان بودجه در نظر گرفته شده است. که این مبلغ نسبت به بودجه پیشنهادی سال گذشته، ۲ هزار میلیارد تومان افزایش داشته است.
درآمدهای ناشی از صادرات نفت!
آن‌طور که آمارهای بودجه نشان می‌دهد، دولت در نظر دارد برای سال آینده ۱۰۰ هزار میلیارد تومان از صادرات نفت، میعانات گازی و گاز درآمد داشته باشد. یعنی روزانه ۸۷۰ هزار تا یک میلیون بشکه نفت صادر کند. بر اساس آمارها حکومت از محل صادرات نفت و دیگر فرآورده‌های نفتی ۴۸.۳هزار میلیارد تومان درآمد در نظرگرفته است. این در حالی است که بر اساس آمارهایی که شرکت ردیابی نفتکش‌ها، کپلر، میزان صادرات روزانه نفت ایران در ماه گذشته میلادی تنها ۲۱۳ هزار بشکه بوده و صندوق بین المللی پول روز دوشنبه ۶ آبان ماه در گزارشی اعلام کرد ایران برای جلوگیری از کسری بودجه در سال آینده باید نفت را با قیمت بیش از ۱۹۴.۶ دلار به ازای هر بشکه بفروشد. همچنین دولت روحانی اجازه دارد به میزان ۴۰هزار میلیارد تومان از بدهی‌های خود را با نفت خام تهاتر کند، یعنی در ازاء نفت کالا از سایر کشورها دریافت کند.
درآمدهای ناشی از افزایش مالیات!
یکی دیگر از منابع درآمد بودجه، مالیات عنوان شده است. دولت روحانی در نظر دارد ۱۷۵هزار میلیارد تومان درآمد مالیاتی داشته باشد. در سال ۹۸ این رقم ۱۴۲ هزار میلیارد تومان بود و معلوم نیست در شرایطی که کشور با رکود تورمی مواجه است، چگونه درآمد ناشی از افزایش مالیات‌ها تحقق خواهد یافت؟
با تورم افسارگسیخته تحقق درآمد مالیاتی چگونه ممکن است؟
پیش‌بینی صندوق بین‌المللی پول این است که نرخ تورم ایران در سال ۹۸، ۳۵.۷ درصد و سال ۹۸، ۳۱درصد خواهد بود. البته برخی منابع نرخ تورم را در سال جاری بالای ۴۰ درصد می‌دانند.
این در حالیست که بسیاری از نهادها و بنیاد‌های اقتصادی مانند بنیاد مستضعفان، آستان قدس و… نهادهای نظامی مانند قرارگاه خاتم وابسته به سپاه پاسداران و… به حکم علی خامنه‌ای از پرداخت مالیات معاف هستند. درآمدهای سرسام آوری که از طریق این نهادها، به دست می‌آید تحت‌نظر خامنه‌ای هزینه می‌شود و ارقام آن نیز محرمانه محسوب می‌شود.
آنها که باید مالیات بپردازند اما…
علی اکبر نیکواقبال؛ استاد اقتصاد دانشگاه تهران در روز ۱۷ آذر اعلام کرد: «برآورد شده است که رشد اقتصادی در سال آینده تا ۹ در صد منفی خواهد بود یکی از این راه حل‌ها گرفتن مالیات از سازمان‌ها، نهادها و بنیادهایی است که سرمایه و ثروت آنها حدودا تا ۴۰ درصد تولید ناخالص ملی در ایران برآورد شده، ولی تاکنون مورد حسابرسی دولتی قرار نگرفته و به دولت نیز تاکنون مالیات پرداخت ننموده‌اند. یکی دیگر از منابع درآمدی دولت که مطمئنا تورم‌زا نمی‌باشد گرفتن مالیات‌های مستقیم از ثروت‌ها و درآمدهای بزرگ باد آورده است.»
امیدعلی پارسا، رئیس سازمان امور مالیاتی نیز طی مصاحبه‌ای با اشاره به درآمد میلیاردی ۳۰۰هزار نفر و عدم پرداخت مالیات توسط آنها گفت: «این افراد میلیاردر درآمد مشمول مالیات دارند و بیش از ۵۰درصد آنها مؤدی مالیاتی نیستند؛ در واقع این افراد در سازمان امور مالیاتی هیچ پرونده‌ای ندارند».
این در حالیست که سقف معافیت مالیاتی شهروندان به ۳میلیون تومان اعلام شده است. یعنی کسانی که بیش از ۳میلیون تومان در ماه درآمد دارند باید مالیات بپردازند. در حالی که طبق اعلام منابع حکومت خط فقر به حدود ۸میلیون رسیده است.
کسری بودجه
صندوق بین‌المللی پول اعلام کرده است که ایران در سال جاری با کسری بودجه ۴.۴ درصدی مواجه است و انتظار می رود که این کسری بودجه در سال آینده به ۵.۱ درصد برسد که رقمی معادل ۳۷ میلیارد دلار خواهد بود. این رقم معادل بیش از هشت درصد کل تولید ناخالص داخلی کشور است.
بررسی لایحه بودجه سال ۹۹، نشان می‌دهد، حکومت می‌خواهد کسری ۱۰۶هزار میلیاردی درآمدها را از محل فروش اوراق و ۳۰هزار میلیاردتومان منابع صندوق توسعه ملی جبران کند. غلامرضا شافعی، رئیس اتاق بازرگانی حکومت، در این‌باره گفت: «دولت برای پوشش هزینه‌های غیرمتعارف و در راستای تراز کردن سند بودجه، منابعی را از محل انتشار اوراق مشارکت و اسناد خزانه بیش از توان خود در نظر می‌گیرد که خطر عدم توازن وضع مالی دولت در سال‌های آتی را در پی خواهد داشت».
ربط گرانی بنزین و بودجه سال ۹۹
درحالی که سران حکومت همواره مدعی می‌شدند که گرانی بنزین در آبان ربطی به کسری بودجه ندارد، اما محمود صادقی عضو مجلس حکومت اخیرا گفته است: «علت گرانی بنزین کسری ۱۳۰ تا ۱۵۰هزار میلیاردی بودجه است. لاریجانی سعی کرد موضوع را مطرح کند اما نمایندگان اجازه ندادند. احتمالا در بودجه بندی، سایر حامل‌های انرژی هم گران می‌شود. به مراجع خبری اخطار دادند که حرفی نزنند.»
اذعان رسانه‌‌های جناح رقیب به بادکنکی بودن بودجه
خبرگزاری فارس درباره عدم تحقق منابه درآمد بودجه نوشته است: «با توجه به کسری منابع بودجه، برخی ارقام مندرج برای درآمدها صرفا نقش ترازکردن بودجه داشته و نمی‌توان روی تحقق آن حساب باز کرد».
به نظر می‌رسد روزهای سختی در انتظار کلیت حکومت ولایت فقیه است.
