پایان دور ششم مذاکرات برجام در روز یکشنبه ۳۰ خرداد ۱۴۰۰ اعلام شد و هیئت‌ها به پایتخت‌های خود برگشتند نتایج در پایان دور ششم مذاکرات چه بود؟
اخبار متفاوت و متناقضند. هر کدام از طرف‌های مذاکرات برجام در پایان دور ششم مذاکرات، سخنانی بر زبان می‌رانند که رد سخنان دیگری است.
البته این طبیعی است که هر کشور از موضع منافع خود اتخاذ موضع کند اما بر سر موضوعات واحد که گمان می‌رود نباید بر سر آن اختلاف‌نظری وجود داشته باشد نیز اختلافات زیادند.
جواد ظریف اعلام می‌دارد که تا پایان دولت روحانی برجام به نتیجه می‌رسد.
خطیب‌زاده سخنگوی وزارت خارجه نیز احاله توافق برجام به دولت رئسیی را رد می‌کند.
اظهارات ظریف و معاونش در حالی است که در پایان دور ششم مذاکرات، رویترز به نقل از مقامات غربی نوشت کشورهای غربی به حکومت ایران هشدار دادند که مذاکرات وین برای احیای برجام نمی‌تواند بدون محدودیت ادامه یابد.
این اظهارنظر علامت سوالی ایجاد می‌کند چرا خامنه‌ای نیز خواهان آن شده بود که مذاکرات فرسایشی نشود، اما گویا تهران افکار دیگری در سر دارد.
اختلاف بر سر محتوای مذاکرات در پایان دور ششم مذاکرات
در پایان دور ششم مذاکرات این تنها زمان نبود که مورد اختلاف طرفین بود.
جیک سالیوان مشاور امنیت ملی آمریکا روز یکشنبه ۳۰ خرداد اعلام کرد اختلافات میان رژیم ایران و قدرت‌های جهانی در مذاکرات، برای احیای توافق اتمی ۲۰۱۵ باقی است.
سالیوان افزود هنوز فاصله زیادی تا حل‌شدن برخی موضوعات اصلی از جمله تحریم‌ها و تعهدات هسته‌ای که ایران باید درباره‌اش تصمیم بگیرد وجود دارد و در این مورد تصمیم‌گیرنده نهایی نه رئیس‌جمهور ایران بلکه خامنه‌ای است.
سالیوان از واژه «نسبتا زیاد» برای اختلافات موجود از جمله بر سر موضوعات اصلی مانند تحریم‌ها و تعهدات هسته‌ای که ایران مجبور است انجام دهد استفاده کرد.
سالیوان بر سر لغو تحریم‌های غیرمرتبط با برجام مانند برنامه موشکی و نقض حقوق بشر اظهار تردید کرد و آن را محل بحث دانست.
سالیوان همچنین افزود آمریکا و شرکایش در برجام ایران را با ۲ گزینه مواجه ساخته‌اند اول اینکه درباره چنین توافقی مذاکره کند و تعهدات لازم برای اطمینان جهت عدم دستیابی به سلاح هسته‌ای بدهد یا با فشار آمریکا و جامعه بین‌المللی روبرو شود.
اظهارات سالیوان بر خلاف سخنان مقامات حکومت ایران است. عراقچی معاون ظریف و نماینده حکومت ایران در مذاکرات اعلام کرد «تمام اسناد توافق آماده است» و برخی از مسائل اصلی مورد اختلاف حل شده است.
همچنانکه سالیوان و دیگر کشورهای غربی ضمن هشدار به حکومت ایران توپ را به زمین ایران و خامنه‌ای انداخته بودند، عراقچی نیز متقابلا همین سیاست را در اظهاراتش پیش گرفت.
عراقچی افزود «زمان برای تصمیم‌گیری طرف‌های مقابل ما فرا رسیده است»!
البته در بین تمامی اختلافات، در اظهارات عراقچی جمله‌ای بود که به واقعیت امر نزدیک است؛ «فاصله ما با توافق نزدیک است اما پرکردن فاصله آسان نیست».
اصل ماجرای اختلافات میان ایران و غرب
برخی تحلیل‌گران این سخن عراقچی را اصل ماجرای اختلافات میان ایران و غرب می‌دانند.
چرا که با تصمیمی که آمریکا برای برگشت به برجام گرفته و نشان داده بر سر آن جدی است اینک این حکومت ایران است که باید از جاه‌طلبی‌های هسته‌ایش کوتاه بیاید.
این مهم چیزی نیست که خامنه‌ای بتواند به آسانی به آن تن بدهد. چون ریزش عمیقی را در بدنه جناحش ایجاد می‌کند به خصوص اگر بخواهد حصول توافق را به دوران رئیسی بکشاند.
حصول توافق در دوران روحانی نیز، زبان روحانی را رو به خامنه‌ای و جناحش باز خواهد کرد که توافق به راحتی قابل حصول بود، اما خامنه‌ای و جناحش سال‌ها مانع بودند چنانکه بارها قبل از این، این امر را به بیان‌های مختلف ذکر کرده است.
امکان عدم حصول توافق
امکان دیگری نیز در فرجام مذاکرات برجام وجود دارد و آن عدم حصول توافق چه با روحانی و چه با رئیسی است.
این امر با توجه به تمایل غرب به خواست خامنه‌ای برمی‌گردد که آیا با توجه به پتانسیل انفجاری جامعه، توان حصول توافق و برآمدن از پس پیامدهای آن را دارد یا خیر؟
یا موضوع عدم حصول تمامی خواسته‌های طرفین از جمله ایران، آنطور که اولیانوف سفیر روسیه گفته است که در مذاکرات طرفین به همه خواسته‌هایشان دست نخواهند یافت، چیزی که برخلاف خواست خامنه‌ای است که همه تحریم‌ها باید یکجا برداشته شوند!
حصول توافق با روحانی یا رئیسی؟
هر کدام از اینها ضررهای خودش را برای خامنه‌ای که قصد کرده خط انقباض را پیش ببرد و قطع یقین از پیش شکننده‌تر شده به بار خواهد آورد.
به خصوص آنکه خامنه‌ای قائده‌ی حکومتش را با جراحی و حذف اصلاح‌طلبان در انتخابات اخیر کوچک‌تر کرد و به خصوص بدنه اجتماعی اصلاح‌طلبان را به نوعی به جبهه مقابل خود روانه کرد.
در آینده اگر خامنه‌ای با رئیسی توافق را اجرا کند، البته اگر که قصد انجام توافق را از بنیاد داشته باشد؛ در مقابل اعتراضات این طیف و در نهایت کف جامعه قرار خواهد گرفت.
چون تقابل و تعارض این دو طیف با هم در بالای هرم قدرت، خطر اعتراضات را در پایین جامعه در پی دارد.
تنها به عنوان یک نمونه، مقامات اسرائیل پیش‌بینی کرده‌اند خامنه‌ای قبل از آمدن رئیسی تن به توافق نخواهد داد.
رویترز نیز به نقل از «چند مقام ایرانی» نوشت: «رئیسی تیم فعلی مذاکرات وین را تا چند ماه تغییر نمی‌دهد. چرا که خامنه‌ای در این مورد تصمیم‌گیرنده است». [انتخاب رئیسی؛ آخرین پیام بیدارباش به جهان]
اما اگر توافق در دوران روحانی حاصل شود باز هم اصلاح‌طلبان کذایی زخم‌برداشته از شورای نگهبان و خامنه‌ای که به زیر تیغ جراحی رفتند را جری‌تر کرده و باز هم، راه به تعارض با جناح خامنه‌ای و همان دستگاه قبلی خواهد برد.
به عبارت دیگر حصول توافق چه در دروان روحانی چه در دروان رئیسی بازی باخت ـ باخت برای خامنه‌ای و حکومتش است.
