انحلال اینستکس و پایان کار
سایت دولت انگلستان در روز پنجشنبه ۱۸ اسفند ۱۴۰۱ و به نیابت از انگلستان، فرانسه و آلمان اعلام کرد سهامداران اینستکس شامل ۱۰ کشور بلژیک، دانمارک، فنلاند، فرانسه، آلمان، هلند، نروژ، اسپانیا، سوئد و انگلستان به دلیل ادامه مانع‌تراشی‌های حکومت ایران تصمیم به انحلال این نهاد گرفتند.
پس از آنکه آمریکا در زمان دونالد ترامپ از توافق برجام خارج شد و تحریمهای گسترده علیه حکومت ایران را برگرداند سه کشور اروپایی عضو برجام شامل انگلستان، فرانسه و آلمان برای حفط توافق هسته‌یی با حکومت ایران و برای انجام برخی معاملات انسان‌دوستانه و حقوق بشری اقدام به راه‌اندازی اینستکس کردند.
از زمان راه‌اندازی این نهاد از سال ۲۰۱۹ حکومت ایران تنها یک بار آن هم در سال ۲۰۲۰ برای ارسال اقلام دارویی در اوج همه‌گیری کرونا از اروپا به ایران استفاده کرده بود.
در کم‌رونقی و یا بهتر است بگوییم بی‌رونقی دکان اینستکس از زمان راه‌اندازی و تلاش‌های مذبوحانه تروئیکای اروپایی برای مماشات با حکومت ایران، این کشورها به همراه ۷ کشور اروپایی دیگر که سهامداران این نهاد بودند سرانجام تصمیم گرفتند آن را منحل کنند.
این کشورها دلیل این اقدام را عدم همکاری حکومت ایران در ارسال دارو و اقلام حیاتی مورد نیاز مردم ایران دانستند.
سایت دولت انگلستان به نیابت از انگلستان، فرانسه و آلمان در روز پنجشنبه ۱۸ اسفند ۱۴۰۱ اعلام کرد سهامداران اینستکس شامل ۱۰ کشور بلژیک، دانمارک، فنلاند، فرانسه، آلمان، هلند، نروژ، اسپانیا، سوئد و انگلستان به دلیل ادامه مانع‌تراشی‌های حکومت ایران در ارسال دارو و تجهیزات پزشکی برای مردم ایران تصمیم به انحلال آن گرفتند.
بیانیه دولت انگلستان در مورد انحلال اینستکس
در بیانیه دولت انگلستان همچنین آمده است «اینستکس توسط فرانسه، آلمان و انگلستان در سال۲۰۱۹ راه‌اندازی شد تا تجارت مشروع بین اروپا و حکومت ایران را به ویژه در زمینه کالاهای بشردوستانه تسهیل کند. در طول ۴ سال گذشته، این نهاد به طور مداوم تلاش کرده است تا مبادلات تجاری بین اروپا و حکومت ایران را تسهیل کند. تقاضای قوی و پایدار صادرکنندگان اروپایی برای استفاده از این مکانیسم، عمدتاً از طرف بخش بشردوستانه وجود داشت.
به دلایل سیاسی، حکومت ایران به طور سیستماتیک از انجام وظایف این نهاد جلوگیری کرده است. حکومت ایران در اوایل سال۲۰۲۰ تنها با یک معامله برای صادرات کالاهای پزشکی از اروپا به ایران موافقت کرد. پس از آن، حکومت ایران به طور گسترده، مداوم و عامدانه دیگر پیشنهادات مبادلات بین انگلستان، نروژ، اتحادیه اروپا و حکومت ایران را مسدود کرده است.
این از یک عزم سیاسی برای ممانعت از استفاده از این نهاد تحت هر شرایطی ناشی شد. بنابراین، سران حکومت ایران با امتناع از همکاری در زمینه صادرات دارو و سایر کالاهای حیاتی، اقدامی برخلاف منافع مردم ایران را انتخاب کرده است.
با توجه به سنگ‌اندازی مداوم حکومت ایران از تعامل با این شرکت، سهامداران اینستکس به این نتیجه رسیده‌اند که دیگر زمینه‌یی برای ادامه فعالیت وجود ندارد. سهامداران این نهاد در مجمع عمومی فوق‌العاده ۹ مارس ۲۰۲۳ به انحلال اینستکس رأی مثبت دادند.»
واکنش حکومت ایران به انحلال اینستکس
اما با وجود کلیه نکات شفاف و تصریح‌شده در بیانیه دولت انگلستان، حکومت ایران ناصر کنعانی، سخنگوی وزارت خارجه خود را به میدان فرستاد تا این اقدام را زیر علامت سوال برد!
کنعانی در روز جمعه ۱۹ اسفند اعلام کرد حکومت ایران اگر چه هرگز به این نهاد تکیه نکرده و دل نبسته بود اما در کمال حسن نیت از هیچ همکاری مقتضی برای فعالیت این کانال دریغ نکرد!
وی افزود بی‌عملی کشورهای اروپایی در راه‌اندازی موثر این نهاد باعث شکست آن شده و مدعی شد که اروپایی‌ها اقدامات لازم و ضروری برای فعال‌سازی آن در قالب انجام تعهدات اروپا ذیل برجام را انجام ندادند!
وی همچنین مدعی شد اروپایی‌ها هیچ منبع مالی یا خط اعتباری بلندمدتی به این کانال تزریق نکردند و حکومت ایران در این مدت، تجارت بین‌المللی خود را از سایر کانال‌های مالی و بانکی بین‌المللی انجام داده است!
اظهارات و ادعاهای کنعانی بر خلاف شرح وظایف اینستکس است چرا که این ارگان برای سهولت در تجارت و ارائه اقلام و کالاهای ضروری حیاتی و انسان‌دوستانه مانند دارو، تجهیزات پزشکی و… برای مردم ایران تدارک دیده شده بود اما حکومت ایران انتظار آن را داشت که از طریق آن بتواند شبکه مالی گسترده خود و نقل و انتقال پول‌های حاصل از فروش صادرات خود از جمله نفت و مشتقات آن را که به دلیل تحریمهای آمریکا از مبادی رسمی قابل انتقال نبودند را از طریق این نهاد به ایران منتقل نماید!
به دیگر بیان مطلوب حکومت ایران این بود که اینستکس برایش نقش تسهیل‌کننده در واردات ارز به ایران و با دورزدن تحریمهای آمریکا را ایفاء کند! [اینستکس به معنی دور زدن تحریم‌هاست؟؛ سازوکار اروپایی اعلام ثبت یا اعلام فعالیت؟]
همچنین بخش دیگری از سخنان وی که حکومت ایران «تجارت بین‌المللی خود را از سایر کانال‌های مالی و بانکی انجام داده» نیز بر خلاف قوانین بین‌المللی است چرا که به دلیل عدم امضای کامل اف‌ای‌تی‌اف، حکومت ایران نمی‌‌تواند از شبکه معمول نقل و انتقال جهانی پول استفاده کند و آنچه که مورد اشاره کنعانی است روش‌ها و شرکت‌های پولشویی و قاچاق حکومت ایران است که مستمرا مورد تحریمهای بین‌المللی قرار گرفته و می‌گیرند.
از جمله در روز ۱۸ اسفند ۱۴۰۱، وزارت خزانه‌داری آمریکا یک شبکه گسترده پولشویی حکومت ایران را که با شرکت شرکت‌های پوششی به نقل و انتقال غیرقانونی و قاچاق ارز حاصل از فروش نفت و مشتقات نفتی به ایران مبادرت می‌ورزیدند را مورد تحریم قرار داد.
اما نکته برجسته در اظهارات کنعانی این است که حکومت ایران برای این نهاد که برای تهیه و تسهیل اقلام حیاتی مانند دارو، تجهیزات پزشکی و اقلام انسان‌دوستانه حقوق بشری نهه تنها اهمیتی قائل نبوده بلکه این آب باریکه را نیز آنجا که مطامع خودش پیش نرفته، قطع کرده است، این در حالی که سران حکومت ایران و بوق‌های تبلیغاتی داخلی و خارجی‌اش، مدام از تحریمهای دارویی «ظالمانه»! غرب علیه مردم ایران می‌گویند، دروغی بزرگ که انحلال اینستکس نیز مهر تایید بر آن می‌گذارد.
